زنی که فرشتگان با او حرف می زدند

بیستم ماه جمادی الثانی مصادف با سالروز ولادت حضرت زهرا علیها السلام بعنوان روز مادر نامگذاری شده است. این روز بعنوان یکی از اعیاد مسلمین وبخصوص شیعیان جشن گرفته می شود و به همین بهانه از مقام زن و بخصوص مادران تجلیل بعمل می آید. اما چرا این روز بعنوان روز زن انتخاب شده؟ مقام حضرت زهرا(س) چه جایگاهی در بین صاحبان اندیشه و کلام در دنیا دارد؟ آیا بزرگی حضرت زهرا(س) به نسب شریفشان (دختر پیامبر(ص) بودن) برمی گردد؟ ویا همسری امیرالمومنین امام علی(ع) ...

بهترین راه برای شناخت شخصیت ایشان شاید رجوع به احادیث و سخنان ائمه هدایتگر باشد اما در این نوشتار سعی خواهیم نمود منابع جدیدی از بزرگان و اندیشمندان جهان جستجو و ارائه نمایم:

زنی که اگر مرد بود، نبی بود

امام خمینی(ره) که تاریخ ولادت ایشان همزمان با حضرت زهرا(س) نیز می باشد در خصوص مقام حضرتش فرموده اند: «تمام ابعادی که برای زن متصوّر است و برای یک انسان متصوّر است ، در فاطمه زهرا (س) جلوه کرده و بوده است. ایشان یک زن معمولی نبوده است ؛ یک زن روحانی، یک زن ملکوتی، یک انسان به تمام معنا انسان (بوده است) تمام نسخه انسانیت، تمام حقیقت زن، تمام حقیقت انسان (است). ایشان زن معمولی نیست او موجودی ملکوتی است که در عالم به صورت انسان ظاهر شده است... تمام هویّت های کمالی که در انسان متصوّر است و در زن تصوّر دارد، تماماً در این زن است... زنی که تمام خاصّه های انبیا در اوست؛ زنی که اگر مرد بود، نبیّ بود؛ زنی که اگر مرد بود بجای رسول اللّه بود... انسانی است به تمام معنا انسان، زنی است به تمام معنا زن. صدیقه طاهره... از مرتبه طبیعت شروع کرده است، حرکت کرده است؛ حرکت معنوی با قدرت الهی، با دست غیبی. با تربیت رسول الله (ص) مراحل را طی کرده است تا رسیده است به مرتبه ای که دست همه از او کوتاه است».

اما شنیدن خصایص حضرت زهرای مرضیه (س) از زبان دانشمندان غیرمسلمان لذتی دیگر دارد:

انجیل ازآمدن محمد(ص) و دختر پر برکت او نوید داده است

ماسینیون محقق و پژوهشگر معروف فرانسوی که بخشی از عمر خود را وقف شناخت حضرت فاطمه زهرا(س) کرده و کتابی در رابطه به واقعه مباهله یهودیان نجران با پیامبر نوشته اند. وی می گوید: "وردها و دعاهای ابراهیم از وجود دوازده نور که منشعب از فاطمه(س) هستند خبر می دهد… تورات موسی از آمدن محمد(ص) و دختر پر برکت او و دو آقازاده به مانند اسماعیل و اسحاق(حسن و حسین) نوید می دهد… و انجیل های عیسی(ع) از آمدن احمد نوید می دهد و نیز بشارت می دهد که دختر پر برکتی خواهد داشت که دو پسر به دنیا می آورد."

فاطمه(س) بزرگ بانوی جهان است

سلیمان کتانی از نویسندگان، شاعران و ادیبان بنام مسیحی اهل لبنان و مؤلّف کتاب ارزشمند فاطمة الزهراء وَتَرٌ فی عمد (فاطمه زهرا، زِهی در کمان) در وصف حضرت فاطمه زهرا علیها السلام چنین می نویسد: «فاطمه زهرا علیها السلام مقامی والاتر از آن دارد که سندهای تاریخی و روایتی به سوی او اشاره کنند و گرامی تر از آن است که شرح حال گونه ها به جانب وی راهنما باشند. فاطمه علیهاالسلام را همین چهارچوب کافی است که وی دختر محمد صلی الله علیه و آله وسلم و همسر علی علیه السلام و مادر حسن و حسین علیه السلام و بزرگ بانوی جهان است. »

و همچنین می نویسد: «قهرمانی نیرویی نیست که قابل استناد به تن و بازو باشد، یا مستند به تاج و تخت باشد؛ بلکه قهرمانی چیزی است که منطق، عقل، رشد و فهم را به کار گیرد؛ آن گاه هدف ها را تعیین کند و برنامه را ترسیم نماید و قهرمانی فاطمه(س) چیزی جز این معنی بزرگ نبود. از این رو از هر چه عامل روشنایی دیگران می شد بهره گرفت، بدون آنکه بازوان ناتوان و نزار، و پهلوی لاغر و نحیف وی در این خواست او مؤثّر باشد. »

فاطمه(س) یکی از سازندگان تاریخ اسلام است

استاد توفیق ابوعلم، از نویسندگان و پژوهشگران معاصر مصر، در کتابی که تحت عنوان فاطمة الزهراء به نگارش در آورده، حضرت فاطمه علیهاالسلام را این گونه معرفی می کند: «فاطمه یکی از سازندگان تاریخ اسلام است. در عظمت شأن و رفعتِ مقامِ ارجمند او همین بس که او تنها دختر بزرگوار پیامبر بزرگ صلی الله علیه و آله وسلم و همسر امام علی بن ابی طالب علیه السلام و مادر حسن علیه السلام و حسین علیه السلام است و در حقیقت او آرامِ جان و سرورِ دلِ پیامبر خدا بود. زهرا، همان بانویی است که میلیون ها آدمی را چشم و دل به سوی اوست و نام گرامی اش بر زبان ایشان است؛ بانویی که پدرش او را «مام پدر خود» می خواند. تاج کرامتی که پدر بر تارک دختر خویش نهاد، مستوجب تکریم است».

حضرت زهرا(س) نهال پیامبری و درخت امامت است

استاد عبدالزّهراء، نویسنده کتاب الزّهراء، درباره شخصیت حضرت فاطمه علیها السلام چنین می نویسد: «هنگامی که می خواهیم درباره حضرت زهرا ـ که نهال پیامبری و درخت امامت است ـ سخن گوییم، ابعاد مجسّم شده رسالت اسلامی در زوایای گوناگون شخصیت حضرتش برایمان جلوه گر می شود و به دنبالش راه می افتیم: «در همسری اش نسبت به علی بن ابیطالب علیه السلام چهره زنده ای که اسلام از پیوند همسری نمونه و مورد رضایت آفریننده ترسیم نموده، جلوه گر می شود و در موضع گیری های قهرمانانه او پس از رحلت پدربزرگوارش، چشم انداز ژرفی را که اسلام در حقوق و وظایف زن مسلمان تعیین کرده است... می بینیم و دیگر جنبه های شخصیت آن حضرت بر این پایه سنجیده می شود. »

در اسلام وجود نورانی و پربرکت زهرا(س) مقدّس است

استاد عباس محمود عقّاد مصری می گوید: «در هر دیانتی چهره ای از زن کامل و ارزنده وجود دارد که معتقدان به آن دیانت در مقابل او تعظیم می کنند و او را بسان آیتی از خدا در بین آفرینندگانش، از زن و مرد، می ستایند. در بین مسیحیان سیمای حضرت مریم عذرا، مقدّس است در اسلام وجود نورانی و پربرکت زهرا مقدّس است. »

زندگانی حضرت فاطمه (س) صفحه برجسته ای از صفحات تاریخ را تشکیل داده است

دکتر علی ابراهیم حسن در توصیف کمالات حضرت فاطمه علیهاالسلام می نویسد: «زندگانی حضرت فاطمه (س) صفحه برجسته ای از صفحات تاریخ را تشکیل داده است. در آن صفحه چهره هایی گوناگون از بزرگی و عظمت را مشاهده می کنیم. او همچون بلقیس یا کلئوپاترا نیست که عظمت خود را از تخت (فرمانروایی) بزرگ و ثروت کلان و زیبایی کم نظیر خود داشته اند... بلکه ما در مقابل شخصیتی قرار گرفته ایم که توانسته است هاله ای از حکمت و شُکوه را بر پهنه گیتی بگستراند؛ حکمتی که به کتاب ها و فلاسفه و دانشمندان بر نمی گردد، بلکه تجربه هایی است از روزگار مملو از دگرگونی ها و پیشامدهای ناگهانی، و شکوهی که از فرمانروایی و ثروت برنخاسته، بلکه از درون روح و اعماق جان او نشأت گرفته است...»

او بانوی بانوان جهان و همتای مریم دختر عمران است

عبد الحمید بن ابی الحدید از راویان ومحدثان بزرگ تاریخ اسلام آورده اند:

فرستاده خدا(ص) فاطمه(س) را بیش از آنچه که در مخیله مردم می گنجید تکریم و تعظیم می نمود. تکریمی بیش از آنچه که یک پدر نسبت به دخترش روا می دارد. آنقدر این تکریم بزرگ بود که از دوستی و محبت پدران در حق فرزندانشان فراتر بود.

پیامبر خدا(ص) در محافل مختلف، اعم از خصوصی و عمومی به کرّات می فرمود:

إِنَّهَا سَیدَةُ نِسَاءِ اَلْعَالَمِینَ وَ إِنَّهَا عَدِیلَةُ مَرْیمَ بِنْتِ عِمْرَانَ وَ إِنَّهَا إِذَا مَرَّتْ فِی اَلْمَوْقِفِ نَادَی مُنَادٍ مِنْ جِهَةِ اَلْعَرْشِ یا أَهْلَ اَلْمَوْقِفِ غُضُّوا أَبْصَارَکمْ لِتَعْبُرَ فَاطِمَةُ بِنْتُ مُحَمَّدٍ.

او بانوی بانوان جهان و همتای مریم دختر عمران است. او کسی است که هنگام عبور از صحرای محشر، منادی از جانب عرش خداوندی ندا سر می دهد که اهل محشر دیده فرو نهید تا فاطمه دختر پیامبر(ص) از صحرا عبور کند.

که مستند کلام ما احادیث صحیحی است که در این زمینه وارد گردیده و از زمره اخبار ضعیف نمی باشد؛ تا گرد اشکال و ایراد دامنگیرش شود. همچنین، همسری فاطمه برای علی(ع) به دست پیامبر خدا(ص) صورت نگرفت مگر پس از آنکه خداوند در آسمانها به شهادت ملائکه آن دو را به همسری یکدیگر درآورد.

پیامبر خدا به تکرار می فرمود:

” یوذینی ما یوذیها و یغضبنی ما یغضبها، و انها بضعة منی یریبنی ما رابها “

مرا آزار دهد هر آنچه که او را بیازارد، و به خشمم آورد هر آنچه را که او را خشمگین نماید، و او پاره تن من است. و مرا تکذیب نموده هر که او را تکذیب کند.

زنی که فرشتگان با او حرف می زدند

اما حضرت آیت الله خامنه ای رهبر انقلاب اسلامی این گونه به توصیف مقام والای حضرت می پردازند: «قلب این زن حکیمه و این زن عالمه و این زن محدثّه و این زنی که با عوالم غیب ارتباط داشت و این زنی که فرشتگان با او حرف می زدند، آن چنان به عالم مُلک و ملکوت روشن بود که قلب امیرالمونین علی علیه السلام و قلب پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله وسلم . این زن با همه ی ظرفیّت و با آن مقام شامخ پشت امیرالمؤمنین امام علی علیه السلام مثل کوه ایستاد و تا زنده بود در همه مراحل زندگی با تمام وجود از امام علی علیه السلام و از مقام ولایت دفاع کرد. علاّمه مجلسی می فرماید: بزرگان فُصَحا و بُلَغا از علوّ کلمات و مضامین ظاهر و باطن کلمات خطبه ای که فاطمه زهرا علیهاالسلام در مسجد مدینه ایراد نمود، انگشت تعجّب به دندان گزیدند... حضرت با آن حال غم و اندوه به مسجد رفت و ارتجالاً و بدون این که قبلاً آن را تنظیم کرده باشد (خطبه را) بر زبان جاری نموده است. آن بیان حکیمانه و آن ارتباط با غیب و آن ظرفیت والا و بالا و آن نورانیّت قلب و بیان را همه و همه، یکسره در راه خدا خرج کرده است».

فاطمه، فاطمه است

اما شاید یکی از زیباترین توصیفات درمورد حضرت فاطمه زهرا(س) را مرحوم شریعتی داشته باشد:

« او با طفولیت شگفتش، با مبارزه مدامش در دو جبهه خارجی و داخلی در خانه پدرش، خانه همسرش، در جامعه‌اش، در اندیشه و رفتار و زندگی‌اش، «چگونه بودن» را به زن پاسخ می‌داد. نمی‌دانم از او چه بگویم؟ چگونه بگویم؟ خواستم از «بوسوئه» تقلید کنم؛ خطیب نامور فرانسه که روزی در مجلسی با حضور لوئی، از «مریم» سخن می‌گفت. می‌گفت هزار و ۷۰۰ سال است که همه سخنوران عالم درباره مریم داد سخن داده‌اند؛ هزار و ۷۰۰ سال است که همه فیلسوفان و متفکران ملت‌ها در شرق و غرب، ارزش‌های مریم را بیان کرده‌اند؛ هزار و ۷۰۰ سال است که شاعران جهان، در ستایش مریم همه ذوق و قدرت خلاقه‌شان را به کار گرفته‌اند؛ هزار و ۷۰۰ سال است که همه هنرمندان، چهره‌نگاران و پیکره‌سازان بشر در نشان دادن سیما و حالات مریم هنرمندی‌های اعجازگر کرده‌اند؛ اما مجموعه گفته‌ها، اندیشه‌ها، کوشش‌ها و هنرمندی‌ها همه در طول این قرن‌های بسیار، به اندازه این یک کلمه نتوانسته‌اند عظمت‌های مریم را باز گویند که «مریم مادر عیسی است» و من خواستم با چنین شیوه‌ای از فاطمه بگویم، باز درماندم.

خواستم بگویم: فاطمه دختر خدیجه بزرگ است، دیدم که فاطمه نیست. خواستم بگویم که فاطمه دختر محمد(ص) است، دیدم که فاطمه نیست. خواستم بگویم که فاطمه همسر علی(ع) است، دیدم که فاطمه نیست. خواستم بگویم که فاطمه مادر حسنین است، دیدم که فاطمه نیست. خواستم بگویم که فاطمه مادر زینب است، باز دیدم که فاطمه نیست؛ نه، اینها همه هست و این همه فاطمه نیست؛ فاطمه، فاطمه است. »

شکی نخواهد بود که فضایل و کرامات حضرت فاطمه زهرا(س) بسیار بیشتر از آنچه ذکر گردد می باشد. اما بنا به رسم ادب و وظیفه مطالب فوق جهت ادای دین بسیار کوچک به مقام نورانی و والای ایشان به اختصار بحضورتان ارائه گردید تا علاوه بر احادیث نورانی فروان در خصوص حضرتش، مطالب مفید دیگر نیز در این خصوص به اشتراک گذاشته باشیم.

از همین مختصر کلام نیز قطعاً می توان با علم و استدلال دریافت چرا روز 20جمادی الثانی بعنوان روز زن در تقویم ما ایرانی ها نامگذاری شده است. در پایان شعری زیبا از شاعر پرآوازه، اقبال لاهوری جهت استفاده بحضورتان ارائه می نماییم:

مریم از یک نسبت عیسی عزیز

از سه نسبت حضرت زهرا عزیز

نور چشم رحمة للعالمین

آن امام اولین و آخرین

آنکه جان در پیکر گیتی دمید

روزگار تازه آئین آفرید

بانوی آن تاجدار «هل اتی»

مرتضی مشکل گشا شیر خدا

پادشاه و کلبه ئی ایوان او

یک حسام و یک زره سامان او

مادر آن مرکز پرگار عشق

مادر آن کاروان سالار عشق

آن یکی شمع شبستان حرم

حافظ جمعیت خیرالامم

تا نشیند آتش پیکار و کین

پشت پا زد بر سر تاج و نگین

وان دگر مولای ابرار جهان

قوت بازوی احرار جهان

در نوای زندگی سوز از حسین

اهل حق حریت آموز از حسین

سیرت فرزند ها از امهات

جوهر صدق و صفا از امهات

مزرع تسلیم را حاصل بتول

مادران را اسوه ی کامل بتول

بهر محتاجی دلش آنگونه سوخت

با یهودی چادر خود را فروخت

نوری و هم آتشی فرمانبرش

گم رضایش در رضای شوهرش

آن ادب پرورده ی صبر و رضا

آسیا گردان و لب قرآن سرا

گریه های او ز بالین بی نیاز

گوهر افشاندی بدامان نماز

اشک او بر چید جبریل از زمین

همچو شبنم ریخت بر عرش برین

رشته ی آئین حق زنجیر پاست

پاس فرمان جناب مصطفی است

ورنه گرد تربتش گردیدمی

سجده ها بر خاک او پاشیدمی