رفتن به محتوای اصلی

چرا زنان مسلمان موفق نیستند!؟

همواره وجود موانع برای پیشرفت زنان در جوامع بشری جز اصلی ترین مباحث جامعه شناسی بوده است
حضرت زینب

نهادها و سازمان های زیادی در دنیا به صورت مستقیم به معقوله رفع تبعیض جنسیتی وتوانمندسازی زنان در دنیا می پردازند و شاید مهمترین آن ها سازمان ملل متحد باشد که بصورت ویژه و با تشکیل نهاد زنان سازمان ملل به طور ویژه و خاص به موضوع توانمندسازی زنان پرداخته است. یکی از مواردی که معمولا در گزارش این نهادها ارائه می گردد سطح پایین توانمندسازی زنان در کشورهای مسلمان است.

همواره وجود موانع برای پیشرفت زنان در جوامع بشری جز اصلی ترین مباحث جامعه شناسی بوده است. نهادها و سازمان های زیادی در دنیا به صورت مستقیم به معقوله رفع تبعیض جنسیتی وتوانمندسازی زنان در دنیا می پردازند و شاید مهمترین آن ها سازمان ملل متحد باشد که بصورت ویژه و با تشکیل نهاد زنان سازمان ملل به طور ویژه و خاص به موضوع توانمندسازی زنان پرداخته است.

اما دستاورد این سازمان ها چه بوده است؟ بطور خلاصه می توان گفت این گونه نهادها با انجام کار مطالعاتی و پروژه های تحقیقاتی در کشورهای مختلف دنیا آمار و ارقامی مرتبط با میزان توانمندی زنان در مناطق مختلف دنیا ارائه می دهند و سعی می کنند با دادن مشوق ها و برگزاری همایش ها و جلسات هم اندیشی در سراسر دنیا دولت ها را تشویق به رعایت حقوق زنان نمایند.

یکی از مواردی که معمولا در گزارش این نهادها ارائه می گردد سطح پایین توانمندسازی زنان در کشورهای مسلمان است. حال این پرسش پیش می آید که آیا دین اسلام مانعی برای پیشرفت و توانمندسازی زنان محسوب می گردد و یا دلیل این گونه گزارش های چیز دیگری است.

ابتدا باید به دیدگاه این سازمان ها در خصوص مسئله زن پرداخت :

سازمان ملل (وبطور کلی سازمان های غربی) زن را یکی از ابزارهای توسعه در کشورهای درحال توسعه می دانند. و تاکید دارند زن بعنوان بخش مهمی از نیروی انسانی نقش بسیار مهمی در توسعه کشورها دارد. این موضوعی است که به راحتی در مقالات و گزارشات این سازمان ها قابل جستجو و رصد می باشد. برای نمونه زمانی که کشور آمریکا در قرن هجدهم بسوی توسعه اقتصادی گام بر می داشت از حضور زنان بعنوان نیروی کار جدید بیشترین بهره برداری را داشته است. سیاستمداران این کشور تصمیم گرفته بودن با رفع برخی از موانع حضور زنان در جامعه با نام برابری زنان و مردان از نیروی کار جدید و البته ارزان قیمت در ساخت کشوری قدرتمند استفاده کنند. شدت این سیاست به قدری بود که به تدریج اعتراضات جامعه زنان در آمریکا شکل گرفت.

فرانسیس رایت اسکاتلندی یکی از طرفداران اولیه آزادی زنان از سوی کارگران فیلادفیا دعوت شده بود تا به مناسبت چهارم ژوئیه در سال ۱۸۲۹ برای یکی از اولین گردهمایی‌های مشترک همه اتحادیه‌های کارگران یک شهر در ایالات متحده سخنرانی کند.او گفت: آیا در این کشور انقلاب شده که "دختران و پسران صنعتگران و کارگران صنایع زیر فشار غفلت و بی توجهی، فقر شدید، فساد، گرسنگی و بیماری لگدمال و نابود شوند"

در آن دوران از شش میلیون نیروی کار در آمریکا سال ۱۸۵۰ تقریبا نیم میلیون نفرشان زن بودند، ۳۳۰۰۰۰ نفر خدمتکار و کارگران خانگی، ۵۵۰۰۰ آموزگار و از ۱۸۱۰۰۰ زنی که در کارخانه‌ها مشغول به کار بودند، نیمی از آنها در کارخانجات نساجی کار می‌کردند.

این برای پیشرفت و توسعه آمریکا عالی بود چرا که زنان در مقایسه با مردان (حتی با ساعت کاری برابر) دستمزد کمتری می گرفتند تنها به این دلیل که زن بودند!

اما بالاخره اولین بار در سال ۱۸۲۵ میلادی زنان خودشان اعتصاب کردند. آنها اتحادیه خیاطان زن در نیویورک بودند که خواستار افزایش دستمزدشان شدند. به تدریج این اعتراضات گسترده تر شد تا زنان از به حقوق قانونی خود دست یابند. جالب است بدانید یک قرن پس از اعتراضات زنان از سواستفاده ابزاری نیروی کار زنان در این کشور، تازه به آنها حق رای داده شد!

اما اوج استفاده ابزاری از زنان مربوط به جنگ جهانی دوم است که بیش از همه موارد زنان را از خانه به بیرون کشاند تا کار کنند. تا سال 1960حدود 36 درصد زنان شانزده سال به بالا (23 میلیون نفر) در مقابل دستمزد ثابت مشغول به کار بودند. اگر چه 43 درصد زنان دارای کودکان در سنین مدرسه، مشغول به کار بودند اما مهد کودک برای دو درصدشان بود و بقیه مجبور بودند تا ترتیب دیگری برای این امر بدهند. این تجربه در کشورهای دیگر اروپایی بخصوص آلمان بعد از جنگ اتفاق افتاد.

در واقع حضور حداکثری زنان در زمینه ی بازار کار یکی از شاخصه های اندازه گیری توانمندسازی زنان در غرب محسوب می شود در حالی که این امر نه تنها با دین اسلام بلکه با فرهنگ مردم برخی از کشورهای اسلامی مغایرت دارد.

در مجموع شاخصه های بررسی در جوامع غربی با جوامع اسلامی متفاوت است. اما این دلیل بر توجیه برخی فرهنگ های غلط در کشورهای اسلامی نمی باشد. بعنوان مثال در برخی کشورهای اسلامی مانند عربستان بدلیل عقاید و تعصبات موجود زنان از برخی حقوق اولیه خود مانند(حق رای، اجازه رانندگی و..) تا سالها محروم بوده اند. در واقع بسیاری از این محدودیت ها نه تنها از دین اسلام سرچشمه نگرفته است بلکه زایده افکار و عقاید مردم آن کشور بوده است.

اما آیا در جوامع اسلامی نمونه ی از زنان موفق را می توان یافت که استعدادهای خود را به عرصه ظهور رسانده باشند.

در تاریخ اسلام زنان موفق بسیاری وجود دارند که با رشد استعدادهای خود تبدیل به یک الگوی موفق برای سایر زنان مسلمان شده اند. اما در اینجا ما برای نمونه به یک مورد زنان موفق تاریخ اسلام اشاره می کنیم:

خانم زینب کبری(س) از بارزترین زنان مسلمان و اسوه صبر و استقامت شناخته می شوند اما این شخصیت نمونه دارای چه ویژگی های بوده اند که بتوان ایشان را بعنوان الگوی موفق زنان مسلمان و همچنین تمامی زنان دنیا معرفی نمود:

حضرت زینب (س)

ایشان دختر امام علی(ع) امام اول شیعیان جهان ونوه پیامبر گرامی اسلام می باشند. پیامبر اسلام(ص) در این خصوص می فرمایند: فرزندان فاطمه (حسن، حسین، زینب، و امّ کلثوم)، که من ولی و سرپرست نَسَبی آنها هستم، از طینت و خمیره ذات من آفریده شده‌اند.

حال به خصوصیت بارز این خانم خواهیم پرداخت :

علم و دانش: ایشان از خانواده نبوت وامامت بوده اند اما امام و معصوم نبوده اند با این وجود علم ایشان به حدی بوده است که لقب محدثه به ایشان تعلق گرفته است . در جامعه عرب به کسی که حدیث را نقل می کند محدثه گفته می شود. حضرت زینب(س) با وجود اینکه زن بوده اند اما بالاتر از بسیاری از مردان وبزرگان دوره ی خود بعنوان نقل کننده حدیث شناخته شده اند.  

همچنین زمانی که امام علی(ع) برای خلافت به کوفه هجرت کردند حضرت زینب نیز با ایشان به این شهر عزیمت نمودند. نقل شده است زنان کوفه با دیدن علم ایشان در زمینه قرآن و حدیث ازطریق همسران خود از امام علی(ع) درخواست تشکیل کلاس تفسیر قرآن توسط خانم زینب کبری(س) نمودند و به این ترتیب جلسات تفسیر ایشان با حضور گسترده زنان طالب علم شهر کوفه تشکیل گردید. این درحالی است که پس از گذشت قرن ها هنوز هم در برخی از کشورهای اسلامی تحصیل زنان به اسم اسلام زیر سوال برده می شود! حضرت زینب(س) در مقام علمی به چنان مقامی رسیده بود که امام حسین(ع) بعنوان امام مسلمین، اجازه ی خاص به ایشان داده بود و مردم برای کسب علم حلال و حرام به ایشان مراجعت می‏کردند.

شجاعت : واقعه ی کربلا بخصوص صحنه روز عاشورا قطعاً روحیه هر فردی را جریحه دار و مکدر می کند. حال زنی را درنظر بگیرید که پس از دیدن صحنه های دلخراش بریدن سر بردار، کشته شدن فرزندان و تمامی حامیان خود در یک روز چگونه باید در مقابله با لشکر فاسد سپاه دشمن ایستادگی کند. دفاعی که ایشان از بازماندگان واقعه عاشورا و بخصوص زنان و کودکان انجام دادند و مدیریتی که ایشان نسبت به کاروان اسرا داشته اند واقعا نمونه والگو می باشد. علاوه بر این خطبه آتشین و شجاعانه ی ایشان در مقابل بالاترین مقام حکومتی یعنی یزید، (پس از دیدن تمامی حوادث کربلا) خود نشان از روحیه بالا و شجاعت بی بدیل ایشان می باشد.

حضور در اجتماع: حضرت زینب(س) بنا به گواه تاریخ در برهه های مختلف تاریخی حضور پرنگ داشته است. عزیمت به شهرکوفه برای حضورکنار پدر در زمان خلافت، برگزاری کلاس های تفسیر قرآن برای زنان، حضور در کنار برادردر حرکت و در واقع قیام اصلاحی امام حسین(ع)، حضور در اجتماعات بعد از واقعه کربلا و رسوا سازی حکومت فاسد وقت و ... از جمله حضورهای پررنگ ایشان در اجتماع و صحنه های مهم جامعه خود بوده است.

تاثیر گذاری در جامعه: به گواه اندیشمندان و صاحبان فکر وخرد، بی شک حفظ و ماندگاری واقعه کربلا جز با مدیریت و سخنان پر شور خانم زینب کبری(س) امکان پذیر نبود. علاوه بر این تاثیری که واقعه کربلا در احیا و زنده نگه داشتن اسلام به معنی واقع کلمه داشته است خود مبحثی جداگانه خواهد بود.

البته قیام های مختلفی در طول تاریخ رخ داده است اما قیام کربلا ونهضت عاشورا بی گمان اثرگذارترین قیام تاریخ پس از گذشت حدود1400سال می باشد. حال اینجاست که نقش حضرت زینب(س) در زنده نگه داشتن یادوخاطره ی این قیام بیش از بیش قابل لمس خواهد بود. به بیان بهتر هیچ زنی در طول تاریخ اثرگذاری خانم زینب کبری(س) را در زنده نگه داشتن یاد قیام به این بزرگی را نداشته است.

توانایی و قدرت کلام: یزید پس از واقعه کربلا بارها سعی نمود با توجیه رفتار عملکرد خود امام حسین(ع) را خارج شده از دین و غیرمسلمان نشان دهد اما سخنان وخطبه های حضرت(س) در جلسات مختلف آنچنان محکم واثرگذار بود که قدرت گفتار یک زن بر یک تبلیغات حکومت غلبه نمود. در این زمینه ذکر مورد ذیل کفایت می کند:

یزید پس از به شهادت رساندن امام حسین(ع) مجلسی برپا کرد تا با حضور خانواده امام حسین(ع) بعنوان اسیر به شادی و پای کوبی بپردازد. یزید برای استفاده تبلیغاتی از این جلسه بسیاری از بزرگان وحتی سفرای دیگر بلاد را دعوت نمود تا حقانیت اقدام خود را سرمستانه ثابت نماید. اما این حضرت زینب(س) بود که با توانایی خود از تمامی امکانات موجود در مجلس بهره برد و با گفتار رسای خود نتیجه مجلس را کاملا معکوس نماید بطوری که در پایان این جلسه یزید مجبور شد قتل عام امام حسین(ع) ویاران باوفایش را برگردن ابن زیاد بیاندازد و او را در جمع لعن نماید.

حجب وحیا: باوجود حضور پر رنگ حضرت زینب(س) می بایست به حجب و حیای بارز ایشان نیز اشاره نمود. خانمی که فرموده است : بهترین چیز برای حفظ شخصیت زن آن است که مردی را نبیند و نیز مورد مشاهده مردان قرار نگیرد.

در این خصوص در تاریخ آمده است: هنگامی که زینب (س) می‌خواست به مسجدالنبی کنار قبر رسول خدا (ص) برود، علی (ع) دستور می‌داد، شب برود. به امام حسن(ع) و امام حسین(ع) می‌فرمودند: همراه خواهرشان باشند. امام حسن (ع) جلوتر وامام حسین (ع) پشت سر، و حضرت زینب در وسط حرکت می‌کردند. آنان از سوی پدرشان مأمور بودند که حتی چراغ روی مرقد منور پیامبر (ص) را خاموش کنند تا چشم نامحرم به قامت حضرت زینب (س) نیفتد."

یحیی مازنی نیز می‌گوید:" من در مدینه، مدت زیادی همسایه حضرت علی (ع) بودم. سوگند به خداوند! در این مدت، هرگز حضرت زینب (س) را ندیدم و صدایش را نشنیدم."

صبر، دینداری، صداقت، عشق وعلاقه به پیشوای دینی از دیگر صفات بارز خانم زینب کبری می باشد که به دفعات در تاریخ به آنها اشاره گردیده است.

مجموعه صفات فوق مربوط به زنی است که علاوه بر توانمندی های موجود می تواند بنا به دلایل ذکرشده بعنوان الگویی موفق در بین زنان دنیا معرفی و شناخته شود. امید است با شناساندن چهره ی واقعی و قدرتمند ایشان این الگوی شاخص بیش از بیش به جهانیان معرفی گردد.

 

 

 

 

 

دسته بندی

برچسب‌ها