نقش «محله» در ایجاد مدینه فاضله
در این مطلب به نقش محله در مدیریت شهری و کارکرد آن در جوامع امروزی بشر خواهیم پرداخت.
محله به اجتماع چند خانه و یا خانواده گفته می شود که در محدوده جغرافیایی معینی زندگی می کنند. در واقع محله؛ اجتماع کوچکی از خانواده ها در یک مکان بزرگتر بنام شهر ویا روستا می باشد. مردم محله با توجه به رفت و آمدها و نزدیکی با یکدیگر، معمولا دارای شناخت بهتری از هم هستند(تا نسبت به شهر ویا حتی روستای خود)هرچند با گذشت زمان و افزایش جمعیت این مهم در کلان شهرها کمتر صدق می کند اما هنوز در روستاها و شهرهای کوچک وحتی برخی از محلات قدیمی کلان شهرها هنوز مردم نسبت به یکدیگر آشنایی کاملی دارند.
طبق اسناد تاریخی محله از قدیم وجود داشته وقابل استناد بوده است. در بخش های مختلفی از کتب تاریخی اشاره مستقیم به محلات شده و نام محلات به عنوان مکان رخدادهای تاریخی در برخی از اسناد بصورت رسمی ثبت شده است.
اما ویژگی "محله" نسبت به سایر تقسیمات (مانند شهر،روستا،استان و...) چیست؟
اولین ومهمترین شاخصه محله ؛ شناختی است که معمولا مردم یک محله از یکدیگر دارند. تعامل و ارتباط روزانه شهروندان در یک محله ازدیگر شاخصه های مهم محله می باشد. بر اساس همین تعامل است که انجام برنامه ها و طرح های شهری معمولا در سطح محلات راحتر می باشد. همچنین درک پیامدها واثرات در محلات ملموس تر و قابل مشاهده تر خواهد بود.
همچنین اجرای برنامه ها در سطح محلات معمولا احتیاج به صرف هزینه و وقت کمتری دارد و این امر باعث تسریع در فرایند اجرا و نتیجه گیری خواهد شد.
علاوه براین اجرای طرح ها در محلات بدلیل شناخت مردم از یکدیگر موجب ایجاد مشارکت بالاتری در همراهی با طرح خواهد شد.
بر اساس آنچه ذکر شده می توان به اهمیت نقش محلات در حوزه شهرسازی و مدیریت شهری پی برد. از این روی در برنامه ریزی های شهری اکثر مناطق دنیا، بر روی محلات حساب ویژه ای باز می گردد.
علاوه بر کارایی های مختلف محله که آورده شد، محله بدلیل ایجاد شناخت آدم ها در بستر خود، امکان کمک به همنوع را بهتر فراهم می آورد. بطوری که می توان ادعا نمود رسیدگی به همنوع در بهترین حالت ازهمسایه آغاز می گردد (با توجه به شناخت همسایه ها از یکدیگر). در دین مبین اسلام نیز به این مسئله تاکید فراوانی شده است. در حدیثی از پیامبر اسلام(ص) آمده است: به من ايمان نياورده است آن كس كه شب سير بخوابد و همسايه اش گرسنه باشد. به من ايمان نياورده است آن كس كه شب پوشيده بخوابد و همسايه اش برهنه باشد.
در واقع اگر محله و محله محوری در شکل صحیح خود در جوامع بشری ایجاد گردد بسیاری از مشکلات جوامع امروزی قابل حل خواهد بود. وقتی شناخت مشکلات راحتر و راههای برطرف نمودن مشکلات کم هزینه تر و سریعتر گردد می توان به تعالی بشر و رسیدن به مدینه فاضله حتی در عصر کنونی امیدوارتر بود. هرچند رسیدن به این مهم خود مستلزم احیا برخی سنت های پسندیده و همچنین اصلاح رفتاری جوامع بشری می باشد که خود مقوله مفصل جداگانه ای را می طلبد.