پنج اصل قرآنی برای یاری تولید و سرمایه ملی
یکی از وظایفی که افراد بعضا با بی توجهی از کنار آن عبور کرده و نسبت به آن هیچ گونه احساس وظیفه ای ندارند، مسأله حمایت از تولید ملی، کار و سرمایه ایرانی است. بی توجهی به این موضوع باعث شده است، بسیاری از کارگران بیکار شده و خانواده های آنها دست به گریبان زندگی فلاکت بار شوند، این در حالی است که اگر افراد جامعه به یاری و کمک کارگران ایرانی می شتافتند علاوه بر پیشرفت و توسعه اقتصادی با معضلات اجتماعی که در اثر فقر و بیکاری به وجود می آید مواجه نمی شدیم.
یکی از ویژگی های مهم و اساسی آیین مقدس اسلام توجه و اهتمام جدی به مسئولیت های دینی و اجتماعی است، در این آیین مقدس افراد علاوه بر خود نسبت به اطرافیان و جامعه ای که در آن زندگی می کنند مسئولیت و وظیفه دینی و اخلاقی دارند، به طوری که اگر نسبت به آن وظایف و مسئولیت ها بی توجه باشند گویی در دایره اسلام وارد نشده اند، به طور مثال در منابع روایی نقل شده است کسی که صدای یاری مسلمانی را بشنود و به یاری او نشتابد در دایره اسلام وارد نشده است، این مسأله در منابع روایی این چنین منعکس شده است: پيامبر(صلي الله عليه و آله): مَنْ اَصْبَحَ لا يَهْتَمُّ بِاُمورِ الْمُسْلِمينَ فَلَيْسَ مَنْهُمْ وَ مَنْ سَمِعَ رَجُلاً يُنادى يا لَلْمُسْلِمينَ فَلَمْ يُجِبْهُ فَلَيْسَ بِمُسْلِمٍ؛[1] هر كس صبح كند و به امور مسلمانان همّت نورزد، از آنان نيست و هر كس فرياد كمك خواهى كسى را بشنود و به كمكش نشتابد، مسلمان نيست.» بعد از نقل این روایت به این نکته توجه داشته باشیم که سال هاست که تولید گران اقتصادی دست یاری به سوی مصرف کنندگان داخلی دراز کرده اند.
تولید ملی و کارگر ایرانی نیازمند به یاری مسلمانان
یکی از وظایفی که ما مسلمانان با بی توجهی از کنار آن عبور کرده ایم و نسبت به آن هیچ گونه احساس وظیفه ای نداشته ایم، مسأله حمایت از تولید ملی، کار و سرمایه ایرانی است، بی توجهی به این موضوع باعث شده است، بسیاری از کارگران بیکار شده و خانواده های آنها دست به گریبان زندگی فلاکت بار شوند، این در حالی است که اگر افراد جامعه به یاری و کمک کارگران ایرانی می شتافتند، علاوه بر پیشرفت و توسعه اقتصادی با معضلات اجتماعی که در اثر فقر و بیکاری به وجود می آید مواجه نمی شدیم.
پنج اصل قرآنی برای یاری تولید و سرمایه ملی
فرهنگ قرآن در خود آیاتی دارد که بر اساس آن می توان اصولی را استخراج کرد که وظیفه آحاد جامعه را در عرصه فعالیت های اجتماعی و اقتصادی روشن می کند. اصول قرآنی که وظیفه مؤمنین را در حمایت از تولید و رونق کار و سرمایه ملی روشن می کند.
1-اصل عدم تسلط و نفوذ
بر اساس اسناد و مدارک قرآنی جامعه استکباری نباید هیچ گونه سیطره و استیلایی بر جامعه اسلامی داشته باشد، از طرفی این تسلط تنها در حوزه مباحث نظامی و فرهنگی و اجتماعی خلاصه نمی شود، چرا که مباحث اقتصادی که تأثیر مهمی در پویایی و پیشرفت جامعه اسلامی دارد را نیز شامل می شود. خدای متعال در قرآن کریم می فرماید: «وَ لَنْ یَجْعَلَ اللَّهُ لِلْکافِرینَ عَلَى الْمُؤْمِنینَ سَبیلاً؛[2] و خداوند هرگز کافران را بر مؤمنان تسلّطى نداده است.» تسلط و سیطره جامعه سرمایه داری بر نظام اسلامی نیز به شکل های مختلفی رخ می دهد یکی از بدترین روش های آن عدم توجه، حمایت و یاری مردم از تولیدات داخلی است، وقتی برخی افراد تنها سودهای آنی و زودگذر دنیوی را در محاسبات اقتصادی لحاظ می کنند، ثمره آن چیزی جز پر شدن بازار از کالای خارجی و یا به عبارتی تسلط اقتصادی جامعه سرمایه داری بر ایران اسلامی نیست.
2-اصل عدم تکیه و اعتماد
برخی از آیات به روشنی گویای ممنوعیت تکیه و اصل عدم اعتماد به جامعه استکباری است، اصل مهمی که در تمام عرصه های زندگی بخصوص در مباحث اقتصادی کارکرد دارد، خدای متعال در آیه 113 سوره مبارکه هود می فرماید: «وَ لا تَرْكَنُوا إِلَى الَّذينَ ظَلَمُوا فَتَمَسَّكُمُ النَّارُ وَ ما لَكُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ مِنْ أَوْلِياءَ ثُمَّ لا تُنْصَرُونَ؛ و بر ظالمان تكيه ننماييد، كه موجب مى شود آتش شما را فرا گيرد و در آن حال، هيچ ولىّ و سرپرستى جز خدا نخواهيد داشت و يارى نمى شويد!» مردمی که تمام وسایل و کالاهای زندگی آنان رنگ و بوی خارجی به خود گرفته نمی توانند ادعا کنند که در زندگی به اجانب تکیه نکرده اند و مورد بازخواست خدای متعال قرار نخواهند گرفت بخصوص اگر این حمایت از اجانب موجب تقویت و پیشرفت جامعه استکباری هم شده باشد.
3-اصل تعاون و یاری رساندن در کار نیک
خدای متعال در قرآن کریم می فرماید: «وَ تَعاوَنُوا عَلَى الْبِرِّ وَ التَّقْوى وَ لا تَعاوَنُوا عَلَى الْإِثْمِ وَ الْعُدْوانِ وَ اتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ شَديدُ الْعِقابِ؛[3]و در نيكوكارى و پرهيزگاری همكارى كنيد نه در گناه و تجاوز. و از خداى بترسيد كه او به سختى عقوبت مى كند.» آنچه در آيه فوق در زمينه تعاون آمده يك اصل كلى اسلامى است كه سراسر مسائل اجتماعى و حقوقى و اخلاقى و سياسى را در بر مي گيرد، طبق اين اصل مسلمانان موظفند در كارهاى نيك و تعاون همكارى كنند.[4]
اگر یک مقدار به طور جامع و علمی در معنای آیه دقت و تأمل شود به خوبی می توان حمایت از کارگران ایرانی و توجه به تولیدات آنان را از جمله مصادیق نیکوکاری دانست، چرا که با این رویکرد آنان نیز از ثمره کار و تلاش خود بهره مند خواهند شد و نیازهای مادی آنان تأمین می شود، موضوعی که باعث دوری جامعه از فقر خواهد شد و به تبع آثار ویرانگری که می تواند روی اخلاق، دین و فرهنگ داشته باشد کاهش خواهد یافت، باری به هر جهت یاری نکردن تولید داخلی و دل خوش کردن به تولیدات جامعه سرمایه داری اگر موجب تقویت آنان شود، به طور قطع و یقین از جمله مصادیق یاری بر «الْإِثْمِ وَ الْعُدْوان» خواهد بود.
4-اصل قوت و اقتدار جامعه اسلامی
خدای متعال در قرآن کریم می فرماید: «وَ أَعِدُّوا لَهُمْ مَا اسْتَطَعْتُمْ مِنْ قُوَّةٍ؛[5]هر نیرویى در قدرت دارید، براى مقابله با آنها [دشمنان]، آماده سازید!» نیرو و قدرت مورد نیاز برای پیشرفت در هر جامعه ای تنها منحصر در ادوات نظامی نیست، چرا که قدرتمندی بخصوص در جهان کنونی در گرو رونق اقتصادی و معیشتی و بی نیازی از ابرقدرت های جهان است، موضوعی که ارتباط مستقیمی در تقویت استقلال و پویایی هر جامعه ای دارد. برای دست یابی به قدرت اقتصادی منطقه حداقل باید مردم آن جامعه از تولید و سرمایه ملی خود حمایت کنند. به جای یاری کردن تولیدات خارجی به یاری تولید گر داخلی بشتابند.
5-اصل لزوم جهاد اقتصادی در زندگی
در فرهنگ و اندیشه اسلامی جهاد تنها منحصر در جهاد نظامی نیست، بلکه جهاد در مباحث اقتصادی را نیز شامل می شود، بلکه گاهی اوقات جهاد اقتصادی مقدم بر جهاد نظامی و جانی است؛ کما اینکه در آیات قرآن کریم این مسأله به صراحت بیان شده است: «إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذینَ آمَنُوا بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ ثُمَّ لَمْ یَرْتابُوا وَ جاهَدُوا بِأَمْوالِهِمْ وَ أَنْفُسِهِمْ فی سَبیلِ اللَّهِ أُولئِکَ هُمُ الصَّادِقُونَ؛[6]مؤمنان واقعى تنها کسانى هستند که به خدا و رسولش ایمان آورده‌اند، سپس هرگز شکّ و تردیدى به خود راه نداده و با اموال و جان هاى خود در راه خدا جهاد کرده اند؛ آنها راستگویانند.» شتافتن به کمک تولید داخلی اگر به نیت تقویت جامعه اسلامی و برای رضای خدای متعال صورت گیرد، به طور یقین مصداق روشن جهاد اقتصادی است، چرا که در مکتب اسلام هر کار نیکی که برای رضای خدای انجام شود یکی از مصادیق بندگی و عبودیت به شمار می آید: «قُلْ إِنَّ صَلاتی وَ نُسُکی وَ مَحْیایَ وَ مَماتی لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمینَ؛[7]بگو: نماز و تمام عبادات من، و زندگى و مرگ من، همه براى خداوند پروردگار جهانیان است.»
پی نوشت ها:
[1]. الكافى، ج 2، ص 164، ح 5.
[2]. سوره مبارکه نساء آیه 141.
[3]. سوره مبارکه مائده، آیه 2.
[4]. تفسير نمونه، ج4، ص25.
[5]. انفال، آیه60.
[6]. حجرات، آیه 15.
[7]. انعام: آیه 162.
فارس