راهکارهای دور نگه‌داشتن نوجوانان از اعتیاد
پاکت‌های سیگار پهلو به پهلو روی قفسه‌ی آهنی چیده شده‌اند. رنگ بیشترشان قرمزِ تند است ولی آتش که می‌گیرند کدر می‌شوند و خاکستری؛ و بی‌هیچ تفاوتی دود می‌شوند و دامِ نیستی می‌گسترانند در اعماق ِجانِ انسان.روی یکی از پاکت‌ها به خطی خوش نوشته‌اند: «سیگار را ترک کنید تا برای کسانی که دوستشان دارید، زنده بمانید!» اما آن‌هایی که پاکت‌های خوش‌دستِ سیگار را می‌خرند، پیام‌های هشدارآمیز روی جلد را نمی‌خوانند، حتی تصاویری از زندگی و مرگ را که بر روی ریه‌های انسان پس از استنشاقِ دود تجسم‌یافته، نمی‌بینند.یک پژوهش نشان داده است که مصرف محصولات دخانی به ویژه سیگار و قلیان در بین نوجوانان، جوانان و زنان افزایش یافته و در برخی از دورهمی‌های خانوادگی قلیان به عنوان یک تفریح ناسالم میدان‌داری می‌کند! بنا بر آمارها، ۱۰.۶ درصد از نوجوانان ۱۳ تا ۱۵ سال ایرانی یکی از انواع مواد دخانی را مصرف می‌کنند. سازمان بهداشت جهانی گزارش کرده است که مصرف سیگار در گروه سنی ۱۳ تا ۱۵ سال ۳.۴ درصد و مصرف قلیان در این گروه سنی ۵.۷ درصد است.
فشارهای اجتماعی زمینه‌ساز گرایش به مواد مخدر
جهانگیر رشیدی‌حر رئیس اداره امور تربیتی، مشاوره و مراقبت در برابر آسیب‌های اجتماعی اداره کل آموزش و پرورش استان خوزستان با بیان اینکه برخی از فشارها زمینه‌ساز گرایش نوجوانان به مواد مخدر است، در گفت‌وگو با خبرنگار فارس اظهار کرد: فشارهای اجتماعی از جمله تقاضا برای تطبیق با گروه‌های همسالان یا نیاز به پذیرش در گروه همسالان و فشار گروه‌های همتا، همچنین مشکلات درون خانوادگی به ویژه شکسته شدن روابط والدینی و عدم نظارت صحیح بر فرآیندهای رشدی و رفتار فرزندان از جمله ناسازگاری والدین، خشونت خانوادگی و یا ناکامی مداوم در محیط خانوادگی از عواملی است که یک نوجوان را به سوی مصرف مخدرها می‌کشاند.وی افزود: استرس و فشارهای تحصیلی و فشارهای مداوم برای موفقیت تحصیلی، ناتوانی در مقابله با فشارها و پیشنهادهای منفی همسالان، عدم اطلاعات کافی در مورد اعتیاد، عدم فراگیری مهارت نه گفتن و قاطعیت در رد درخواست‌های منفی دیگران و بحران نوجوانی و مشکلات مربوط به رشد عاطفی، جسمی، اجتماعی و روان شناختی از دیگر عواملی است که می‌تواند نوجوان را به سمت مصرف مواد مخدر سوق بدهد.
راهکارهای دور نگه‌داشتن نوجوانان از اعتیاد
رشیدی‌حر با تاکید بر لزوم مقابله با این بحران یادآور شد: آموزش به نوجوانان در مورد اعتیاد و اثرات آن بر سلامتی و زندگی شخصیتی آنان، آموزش مهارت تاب‌آوری و تقویت هوش هیجانی با هدف تحلیل موقعیت دارای آسیب توسط نوجوان و ارائه خدمات مشاوره ای و روانشناختی به نوجوانان در مراکز مشاوره و خط هات لاین ۱۵۷۰ برخی از راهکارهای دور نگه‌داشتن یک نوجوان از مواد مخدر است.وی ادامه داد: آموزش مهارتهای زندگی به ویژه تقویت مهارتهای مقابله با استرس و فشارهای روزمره و کنترب هیجانات در نوجوانان نیز از دیگر اقدامات مهم برای جلوگیری از ایجاد بحران استفاده از مواد مخدر در سنین نوجوانی است.رشیدی‌حر در خصوص اقدامات انجام شده توسط آموزش و پرورش در این خصوص طی سال جاری اظهار کرد: ایجاد فرصت های فرهنگی، ورزشی و هنری برای دانش‌آموزان به منظور تقویت روحیه و جلوگیری از ایجاد فرصت برای مصرف مواد مخدر و برگزاری کارگاه های آموزشی و سخنرانی‌ها به منظور آگاهی بخشی در مورد خطرات مواد مخدر و اعتیاد بخشی از این اقدامات است.
نقش خانواده‌ها در پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی
وی اضافه کرد: همچنین همکاری با خانواده‌ها و ارائه مشاوره به والدین در خصوص راههای پیشگیری از گرایش نوجوانان به مواد مخدر، برگزاری آزمون های غربالگری سلامت روان در مدارس متوسطه اول و دوم و ارائه خدمات مشاوره‌ای در قالب اردوی جهادی به مناطق کم برخوردار و فاقد مشاور از دیگر کارهایی است که توسط آموزش و پرورش در این راستا انجام شده است.رشیدی‌حر یادآور شد: شناسایی نوجوانان در معرض خطر از طریق آزمون های غربالگری، انجام مصاحبه‌های تخصصی و ارائه خدمات مشاوره‌ای و مداخلات زودهنگام، آموزش‌های گروهی در مدارس از جمله آموزش اثرات مواد مخدر و محرک بر سیستم جسمی و روانشناختی و راه‌اندازی نمایشگاه‌های مختلف در مدارس با کمک گرفتن از نیروی انتظامی و بهزیستی از برنامه‌های آینده ما برای مقابله با مواد مخدر در بین نوجوانان است.وی با بیان اینکه آگاهی‌بخشی به خانواده نقش مهمی در پیشگیری از مواد مخدر و آسیب‌های اجتماعی در فرزندان دارد، گفت: برگزاری کارگاه ها و دوره‌های آموزشی برای والدین به منظور آگاهی‌بخشی در مورد روش های پیشگیری از اعتیاد و ارائه مشاوره و راهنمایی به والدین در خصوص شناخت علایم و نشانه های اعتیاد و راههای مداخله موثر از برنامه‌هایی که برای خانواده‌ها دنبال می‌کنیم.رشیدی‌حر این را هم گفت که آموزش سبک‌های تربیتی فرزندپروری و ارائه منابع آموزشی و اطلاعاتی به والدین درباره روش های ارتقا مهارت های فرزند پروری و ارتباط موثر با فرزندان نیز نقش مهمی در پیشگیری از این آسیب اجتماعی دارد.
همه با هم، نه به اعتیاد!
رضا نجاتی دبیر شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر خوزستان با اشاره به رویکرد همه جانبه ستاد مبارزه با مواد مخدر کشور برای مقابله با اعتیاد، در گفت‌وگو با خبرنگار فارس اظهار کرد: ستاد مبارزه با مواد مخدر کشور با شعار "همه با هم، نه به اعتیاد" با یک رویکرد همه جانبه، مبارزه‌ای تمام عیار با اعتیاد به مواد مخدر را برای تمام اقشار جامعه برنامه‌ریزی کرده است.وی ادامه داد: البته همانطور که از این شعار پیداست، عبارت "همه با هم" به این معنی است که تحقق این هدف با بهره‌گیری از رویکردی اجتماعی،فرهنگی و با همراهی و مشارکت‌های اجتماعی، خیرین و کارآفرینان اتفاقی قابل توجه را رقم زده است.نجاتی با تاکید بر اهمیت چنین رویکردی گفت: اجتماعی کردن مبارزه با مواد مخدر و استفاده از ظرفیت‌های مردمی توانسته است این شعار را به صورت کاربردی در جامعه عملیاتی کند.وی با بیان اینکه یکی از محور‌های مهم برای مقابله با مواد مخدر استفاده از ظرفیت‌های موجود است، ادامه داد: به عنوان مثال ستاد مبارزه با مواد مخدر کشور برای مقابله با مصرف مواد مخدر در جامعه دانشگاهی از ظرفیت خود دانشجویان به صورت "همیار دانشجو" استفاده می‌کند.
همیار دانش‌آموزان سفیران آگاهی‌بخشی
نجاتی تصریح کرد: همین شیوه در مدارس نیز اجرایی می‌شود و دانش‌آموزان با توجه به آموزش‌هایی که می‌بینند در قالب همیار دانش‌آموز، در خصوص خطرات ناشی از مصرف مواد مخدر به هم‌سن‌وسالان خود آگاهی‌بخشی می‌کنند.دبیر شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر خوزستان یادآور شد: در جامعه کار و تولید نیز "یاریگران کار و تولید" با توانمندسازی نسبت به مضرات مصرف مواد مخدر در این قشر و تحقق شعار "همه با هم، نه به اعتیاد"تلاش می‌کنند تا بتوانیم برای مقابله با این پدیده شوم گام های موثری برداریم.نجاتی همچنین گفت: "یاریگران زندگی" نیز سفیران آگاهی‌بخشی هستند که در بین روستاییان و عشایر برنامه‌های منسجمی برای مقابله با مواد مخدر را اجرا می‌کنند. در عین حال ستاد مبارزه با مواد مخدر با استفاده از ظرفیت‌های اجتماعی برنامه‌های گسترده‌ای را برای مقابله با مصرف مواد مخدر در بین ورزشکاران، جوانان، زنان و دختران دنبال می‌کند.وی یادآور شد: ارائه آموزش‌های توانمندی و خدمات مشاوره‌ای خانواده‌ها، برگزاری همایش‌ها و جشنواره‌ها، همچنین نشست‌های خبری، برنامه‌های ورزشی، پویش نه به اعتیاد و کارزار رسانه‌ای نیز بخشی از برنامه‌هایی است که در هفته مبارزه با مواد مخدر اجرا می‌شود.
سارا ممبینی
خبرگزاری فارس خوزستان