قاری مورد علاقه رهبر انقلاب را بهتر بشناسیم

قرائت های زیبا از قاریان ممتاز بین المللی در ذهن و خاطر علاقه مندان به تلاوت همواره ماندگار بوده است. در همین زمینه همه ساله قاریان مطرح بسیاری برای شرکت در مسابقات بین المللی قرآن به کشورمان عزیمت می نمایند. یکی از این قاریان ممتاز که همواره مورد توجه علاقه مندان تلاوت در کشورمان بوده است مرحوم استاد شحات محمد انور از قاریان برجسته ی مصری بوده است. تلاوت این استاد نه تنها علاقمندان زیادی در بین کارشناسان و علاقه مندان این حوزه در کشورمان داشته بلکه مورد تمجید رهبر انقلاب نیز بوده است. رهبر انقلاب در خصوص این قاری برجسته ضمن جلسه ای با قاریان قرآنی بیان داشته اند : «ما از سفر قبلى آقاى شحات انور خاطرات خیلى خوبى داریم. تلاوت‌هاى شما را در رادیو و تلویزیون مى‌شنویم و لذت مى‌بریم. ان‌شاءاللَّه امسال هم مردم و جوانان عاشق قرآن ما، استفاده‌ وافى خواهند برد... ما از تلاوت‌هاى آقاى شحات انور خیلى راضى هستیم. هر چه در این‌ جا براى خواندن مایه بگذارید، در پیشرفت قرآن تأثیر مى‌گذارد»

شحات محمد انور کیست؟

شحات محمد انور در اول ژوئیه ۱۹۵۰ میلادی مطابق با ۱۳۲۹ شمسی در روستای کفر الوزیر استان دقهلیه، کشورمصر به یدیه به جهان گشود. متاسفانه در ۳ ماهگی پدر خود را از دست داد.  ایشان به ناچار با مادر خود به منزل پدربزرگ مادری رفت تا با دایی‌های خود زندگی کند. دایی ایشان هم اهل تلاوت قرآن و شاگرد حلمی محمد مصطفی از قاریان قرآن بود و این همان حکمت الهی بود تا شحات به تشویق و راهنمایی دایی خود اقدام به حفظ قرآن نماید و تا سن ۸ سالگی حافظ قرآن کریم باشد.  در سن ۱۰ سالگی دایی‌اش برای پیشرفت بیشتر او را نزد سید احمد فرارحی برد تا تجوید قرآن را فراگیرد.

استاد قبل از ۱۵ سالگی باتوجه به لحن دلنشین خود در منطقه ی شمال مصر با تلاوت های خود به‌شهرت خوبی دست‌یافت.

به گفته اساتید تلاوت، صوت استاد بدلیل آرامش خاصی که در لحن شان نهفته بود مورد توجه خاص و عام قرار می گرفت. شحات محمد انور با همین سبک تلاوت طرفداران زیادی در کشورهای مختلف دنیا از جمله فرانسه، آمریکا، آرژانتین، برزیل، اسپانیا، کامرون، نیجیریه، زئیر، مالزی، اندونزی، بنگلادش، هند، پاکستان، لبنان ، عربستان و تقریبا همه کشورهای عربی و بطور ویژه در ایران داشته است.

وبدلیل همین علاقه ؛ ایشان در شهرهای مختلف کشورمان وحتی در حرم مطهر امام رضا(ع) تلاوت قرآن داشته اند. برخی کارشناسان امر معتقدند علاوه بر سبک ایشان و آرامشی که در لحن شحات وجود داشته است، آشنایی ایشان با برخی از دستگاه های آواز ایرانی و استفاده صحیح ایشان در تلاوت سبب علاقمندی بیشتر ایرانیان به وی گردیده است.

اما علاوه بر صوت زیبا، ایشان در اخلاق نیز سیرت زیبایی داشتند. اشحات محمد انوردر پاسخ به یکی از قرآن دوستان کشورمان در مورد اینکه بهترین و مؤثرترین روش تلاوت قرآن، براى جلب شنوندگان کدام شیوه است؟ پاسخ داد: «بهترین سبک و روش تلاوت قرآن کریم، رعایت تقواى الهى است، زیرا تقواى الهى در قارى قرآن مى‏‌تواند قلب و دل شنوندگان را تسخیر کند و سبب دلنشینی تلاوتش گردد».

شروع به فعالیت حرفه ای استاد نیز حکایت جالبی دارد: ایشان در سال 1976 به مجلسی دعوت شدند که مدیر رادیو کشور مصر نیز در آن حضور داشته است. پس از تلاوت استاد شحات، مدیر رادیو به ایشان پیشنهاد داده اند که بصورت حرفه ای و با حضور در رادیوی این کشور به امر تلاوت بپردازند. بدین ترتیب شحات محمد انور ابتدا به کسب دانش دستگاه ها ومقامات موسیقی در آموزشگاه موسیقی مذهبی(مهدالموسیقی) به مدت دوسال پرداخت و سپس بعنوان قاری در رادیو مصر مشغول به فعالیت شد.

در پایگاه اطلاع رسانی ویکی فقه در خصوص نقاط ضعف و قوت استاد چنین آمده است:

« شحات محمد انور تا نه سالگی قرآن را‌ به‌طور کامل حفظ نمود و تعالیم اولیه قرآنی را آموخت. پس از آن، علم تجوید را نزد « علی سید احمد الفرغچی » آموخت و آن چنان‌که در قرائت‌هایش هم مشخص است، تجوید قابل قبولی دارد. استاد از نظر « وقف و ابتدا » نیز در بیش‌تر موارد، وقف و ابتدای مناسبی دارد؛ امّا درباره اختلاف قراءات ، به خلاف قاریان مشهور گذشته که یکی از مشخص‌‌ترین نکات درباره آن‌ها تسلط کامل بر « قراءات سبعه » و یا حتی « قراءات عشرة » بود، ایشان با این شهرت و مقبولیت، علاوه بر روایت حفص از عاصم ، تنها بر روایت از نافع تسلط دارد و قراءات و روایات دیگر را فرا نگرفته است که ظاهراً این دو روایت را نیز از «علی سید احمد الفرغچی» یاد گرفته است. ایشان در قرائت‌هایش هم معمولاً مطابق با روایت حفض از عاصم است و گاهی هم به روایت ورش از نافع به قرائت قرآن می‌پردازد. شحات در مصاحبه‌ای که در فروردین سال ۱۳۷۰ توسط رادیو قرآن کشورمان با وی ترتیب داده شده بود. پس از آن‌که گفت: تنها همین دو روایت را می‌داند به این نکته اشاره کرد که اساتید به من گفتند که: تو صدای خیلی خوبی داری، نیازی نیست که بیش از این به تحصیل علم قرائت و آشنایی با اختلاف قراءات بپردازی و برو برای مردم به قرائت قرآن بپرداز. به همین جهت، تحصیل شحات در دانشگاه الازهر تنها به مدت دوسال به طول انجامید و بعد از طی این زمان از دانشگاه خارج شده و به صورت جدّی و حرفه‌ای به کار قرائت پرداخت.

نقاط قوّت شحات محمد انور

به راستی که اساتید درست تشخیص داده بودند و ایشان واقعاً دارای صوت دلنشین و زیبایی بود و با دو سال تحصیلی که آن را هم در آموزشگاه « معهد الموسیقی » گذرانده بود با دستگاه‌ها ومقام های موسیقی و حتی نواختن آن‌ها آشنایی زیادی پیدا کرد و بعد از یادگیری خوب الحان و آهنگ‌ها، موفق به ارائه صوت و لحن فوق العاده ای شد که همگان را مجذوب خود ساخت و همین صوت و لحن عالی، نقطه قوّت قرائت ایشان به شمار می‌رود. البته وی معتقد است تلاوت قرآن، چیز دیگری است و ربطی به موسیقی ندارد. و به قاریان توصیه می‌کند که بر اساس تقوای الهی تلاوت کنند. این بسیار زیبا و اثر گذار است که فردی پس از طی عالیترین سطوح و مدارج علمی و عملی در زمینه نغمه ها، لحن ها و دستگاه‌های موسیقی، اساس قرائت قرآن را امری فنّی نمی‌داند؛ بلکه تقوای الهی را به عنوان عامل اساسی در قرائت و تلاوت قرآن معرّفی می‌نماید.

سبک استاد شحات:

شحات از معدود قاریانی است که علاوه بر بهره‌برداری از شیوه قرائت قرّاء نسل گذشته، با ذوق و سلیقه عالی و به مدد حنجره کم نظیر و صوت زیبایی که خداوند به او عنایت فرموده است، مؤفق به ساختن سبکی جدید و دلپذیری شده است.

سبک شحات از آن جهت که از قرائت شیوخ و اساتیدش استفاده کرده است، «تألیفی و ترکیبی» است و از آن جهت که ذوق و ابتکار وی نقش به سزایی در ساختن آن داشته است، «بدیع و ابتکاری» است.

از مشخّصه‌های بارز قرائت استاد شحات:

قرائت‌های شحات معمولاً از ارتقاع زیادی برخوردار است و همین امر، زیبایی قرائت وی را به نحو چشمگیری افزایش داده است. و حتّی می‌توان گفت اوج‌های زیبای شعّات که تشویق فراوان حضّار و مستمعین را موجب می‌شود از مشخّصه‌های بارز قرائت وی می‌باشد. این اوج‌های کم نظیر با این‌که در بالاترین سطح خود با آزاد کردن کامل صدا همراه است؛ لیکن با تسلط خوبی که این قاری بزرگ در کنترل و جهت دهی به صوت و لحن خود دارد، عموماً به خارج صوتی و ایجاد یک صدای ناخوشایند و یا خارج لحنی، منجر نمی‌شود.»

استاد در سال های آخر عمر خویش به بیماری کبد مبتلا شدن و وقت خود را بیشتر صرف آموزش و داوری مسابقات قرآنی نمودند. عمر این استاد بزرگ قرآن کریم در ۵۷ سالگی به پایان رسید و ایشان در زادگاه خویش مدفون گردید.  امروز قاریان بسیاری در کشورمان و در دیگر کشورهای اسلامی سبک استاد شحات انور را به عنوان سبک تلاوت خویش انتخاب و اساتید قرآن این سبک را به عنوان یکی از روش‌های نوین و زیبای تلاوت آیات الهی آموزش می‌دهند. همچنین دو فرزند ایشان یعنی انور شحات انور و محمود شحات انور با ادامه ی راه پدر در زمینه تلاوت به عنوان قاریان مطرح حال حاضر در جهان اسلام شناخته می شوند.