حد و مرز شوخی

زندگی در جوامع بشری الزاماتی دارد که افراد یک جامعه می بایست آن را رعایت نمایند. شوخی و خنده یکی از عواملی است که رنگ و بوی زندگی را تغییر می دهد و باعث ایجاد روحیه مثبت در افراد می گردد. در علم روانشناسی شوخی و خنده یکی از ابزارهای مهم برای ساخت زندگی سالم و همچنین ایجاد روحیه نشاط  و امیدواری در جوامع می باشد. در دین مبین اسلام نیز تاکید ویژه ای بر روی این موضوع شده است بطوری که ثواب بسیاری برای افراد خنده رو و شوخ در بین امت، آورده شده است. باتوجه به تاکید بسیار بر موضوع خنده و شوخی می بایست الزامات و روش های صحیح شوخی را نیز آموخت.

شوخی کردن، مرزهایی دارد که نباید از آن تجاوز کرد. در کتاب مفید هنر رضایت از زندگی(نوشته: عباس پسندیده حدود این گونه ذکر شده است:
یکی این است که از مرز حق و صداقت خارج نشود. شوخی نباید به باطل کشیده شود و یا آلوده به دروغ و... گردد. به پیامبر خدا (ص) با تعجب عرض کردند: شما با ما شوخی می‌کنید؟ حضرت فرمود: «ولی جز حق نمی‌گویم». در جایی حضرت تصریح می‌کند که: من اگر چه با شما شوخی می‌کنم، ولی جز حق نمی گویم.

مرز بعدی این است که شوخی نباید به دشنام، آلوده باشد. امام باقر علیه‌السلام می‌فرماید: خداوند عزوجل کسی را که در جمع، بدون دشنام دادن، شوخی می‌کند، دوست می‌دارد.

مرز سوم این که شوخی نباید از راه تمسخر دیگران صورت گیرد. ممکن است برخی از راه برداشتن وسایل دیگران با آنان شوخی کنند و از راه ترساندن آنان، خودشان بخندند. در چند مورد نقل شده که اصحاب پیامبر خدا (ص) این گونه شوخی کردند و حضرت، ناراحت شده، آنان را از این گونه شوخی نمودن برحذر داشتند.

مرز چهارم، شوخی با نامحرم است. شوخی با نامحرم، زمینه را برای گناه فراهم می‌سازد؛ از این رو باید از آن پرهیز کرد. اگر هزینه یک شوخی، ارتکاب گناه باشد، ارزش آن را ندارد که انجام شود. ابو بصیر می‌گوید: در کوفه به زنی قرآن می‌آموختم. روزی با وی شوخی کردم. وقتی خدمت امام باقر علیه السلام رسیدم، مرا سرزنش کردند و فرمودند: «دیگر این کار را تکرار نکن».

مرز پنجم، کثرت شوخی و خنده است. هر چیزی و از جمله شوخی و خنده، اگر از حدّ خود بگذرد، پیامدهای ناگواری خواهد داشت. قهقهه زدن و خندیدن زیاد، موجب قساوت قلب و مردن دل می‌گردد و هیبت و وقار انسان را از بین می‌برد.
- با رعایت این حدود در زندگی هم می توان شاد و سالم زیست و هم از بروز عواقب ناخواسته ی شوخی بیجا و نامناسب جلوگیری نمود.