کاربرد آگاهی و حالت انتظار در کنترل خشم چیست؟

خشم یکی از هیولاهای خطرناک درون آدمی است. خشم می تواند دنیا و آخرت هر انسانی را تباه کند. چه بسیار آدم هایی که بر اثر یک لحظه خشم بی مورد و ارتکاب جرائم ناگوار، زندگی خود را تباه کردند. به همین دلیل نیز در علم روانشناسی بر روش های کنترل خشم بسیار تاکید شده است. بی شک اولین مرحله کنترل خشم؛ علم و آگاهی است. استاد عباسی ولدی در کتاب : گامی به سوی زندگی به سبک اسلامی"زندگی مشترک" به این موضوع مهم پرداخته است. در این فرصت کوتاه بخشی از کتاب را با هم مرور می کنیم:  

"اگر بدانیم خشم: ویران‌گر خانه‌ها است؛ ایمان را از بین می‌برد؛ عمر انسان را کوتاه می‌کند؛ انسان را از آدمیت بیرون کرده و در شمار چهارپایان در می‌آورد؛ دام شیطان بر انحراف انسان از مسیر آفرینش او است؛ برخی از اوصاف زشت ما را که خدا آن را پوشانده، آشکار می‌کند؛ کلید همه‌ی بدی‌ها است، کینه، حسد، سرزنش، تحقیر، حرف زشت، بی احترامی، تمسخر، کتک زدن، قتل، زیر پاگذاشتن حق دیگران و بسیاری از بدی‌های دیگر در زمین خشم می‌روید؛ با ابراز عصبانیت، همه کینه‌های گذشته را زنده می‌کنیم؛ عقوبت عصبانیت ابتدا به خود شخص می‌رسد؛ اگر به خشم میدان دهیم، حد ایستا ندارد و ما را تا سر حد هلاکت هم می‌برد...
با وجود دانستن همه‌ی این‌ها آیا باز هم به خشم خود میدان خواهیم داد؟ آیا درباره مدیریت خشم خود، تامّلی دوباره نخواهیم کرد؟"

در بخش دیگری از همین کتاب -حالت انتظار-  بعنوان یکی دیگر از راهکارهای کنترل خشم آمده است. اما حالت انتظار چیست؟

یکی از بهترین و موثرترین کارها برای جلوگیری از عصبانیت، داشتن "حالت انتظار" است. حالت انتظار، یعنی این که من قبل از آن که مساله‌ای پیش بیاید که باعث عصبانی شدنم بشود، پیش خود فکر کنم که اگر این مساله پیش آمد، باید چگونه برخورد کنم؛ یعنی خودم را برای رویارویی با عصبانیت آماده کنم.

یکی از دلایل از دست دادن کنترل در هنگام عصبانیت این است که ما خود را از قبل آماده نکرده‌ایم. آدم عصبانی هم که مثل آدم مست است، وقتی عصبانی می‌شود، اولین قوه‌اش که از کار می‌افتد، عقل او است. وقتی با عامل عصبانیت رو به رو می‌شود و از قبل هم انتظار آن را نداشته و اگر انتظارش را هم داشته، برنامه‌ای برای برخورد با آن آماده نکرده، تدبیر از دست عقلش خارج شده و به دست نفسش می‌افتد و وای به حال کسی که مدیریت وجودش به دست نفس او باشد.

ما با شناختی که از خود و زندگی‌مان داریم، معمولاً می‌دانیم که چه مسائلی پیش می‌آید که ما را عصبانی می‌کند. اگر انسان حالت انتظار را در خود تقویت کند، در هنگام عصبانیت، با آمادگی بهتری به مبارزه با خود می‌پردازد.