آیا دنیا هم دست، پا، گوش و قلب دارد؟

رُوِی عَنِ الْصادِقِ عَلَیهِ السَّلامُ قالَ: الدُّنْیا بِمَنْزِلَةِ صُورَةٍ رَأْسُهَا الْکبْرُ وَ عَینُهَا الْحِرْصُ وَ أُذُنُهَا الطَّمَعُ وَ لِسَانُهَا الرِّئَاءُ وَ یدُهَا الشَّهْوَةُ وَ رِجْلُهَا الْعُجْبُ وَ قَلْبُهَا الْغَفْلَةُ وَ کوْنُهَا الْفَنَاءُ وَ حَاصِلُهَا الزَّوَال. [1]

ترجمه
دنیا همچون پیکره ای است که سر آن تکبّر است، و چشم آن حرص، و گوش آن طمع، و زبان آن ریا، و دست آن شهوت، و پای آن خود پسندی، و دل آن غفلت، و بود آن نبود، و حاصل آن بیحاصلی؛

شرح
حضرت امام صادق علیه السلام در این روایت دنیا را به پیکر و صورت انسان تشبیه می­فرمایند که اعضا و جوارح آن هرکدام برای کاری خلق شده است و ارتباط تنگاتنگی با هم دیگر داشته و برهم تاثیرگذار می­باشند.

سر و گردن
سر دنیا، عبارت از خودبزرگ بینی است، یعنی آن حالتی که انسان خود را از همه برتر دانسته و یک سر و گردن بزرگ تر می­داند.

چشم دنیا
چشم دنیا حرص است و آن حالتی است که انسان چیزی را که مورد احتیاج او نبوده و فایده­ای هم برای او ندارد جمع می­کند. حالت دنیاداران این طور است که هرچیزی را می­بینند می­خرند در حالی که مورد نیاز و احتیاجشان نمی­باشد.

گوش دنیا
گوش دنیا طمع است و آن حالتی است که هرچه به گوش او می خورد می­خواهد زود به آن برسد. این انسان که همیشه در درون خود را محتاج و نیازمند می­داند و با این حالت نیازی که در روح خود ایجاد کرده است و برای رسیدن به آنچه که واقعا نیاز به آنها ندارد از دیگران توقّع و درخواست داشته و متوقّع است که به او کمک کنند؛ در صورتی که به او چیزی بدهند زبان به مدح و ستایش دیگران باز می­کنند و هر کس به او چیزی ندهد او را سرزنش می کند. در حالی که کسی که می دهد و یا نمی دهد فقط و فقط خداوند است.

زبان دنیا
زبان او ریا و دورویی است، ریا در عبادات به معنای انجام اعمال برای غیر خداوند و نشان دادن به مردم است که عمل را باطل می­گرداند. ولی ریای در عمل که در این روایت آمده است، انجام دادن و ندادن عمل است که ریشه اش نفاق و دورویی می­باشد. دنیاداران این طور هستند که در زبان آنها صفا و یک ­رنگی نمی­ باشد و برای رسیدن به دنیا مبتلا به ریا، نفاق، دورویی، تملّق، دروغ، تهمت، تمسخر، غیبت، تحقیر، شماتت...و آفات زبان می­شوند.

دست دنیا
دست دنیا، شهوت است و دست دنیاداران به آن چه مطابق عقل و شرع است دراز نمی شود. بلکه به سوی شهوت که مخالف عقل و شرع است دراز می شود.

پای دنیا
پای دنیا، خودپسندی است. یعنی انسان خود را نشان دهد به دیگران که چه کسی است و به خودستایی و منیت دچار می شود.

قلب دنیا
مرکز تمام اعضا و جوارح که باعث زنده نگه داشتن می باشد و از آن تغذیه می کنند، قلب است و در حقیقت آن ها را می چرخاند و اگر بهره ای از اعتقادات صحیحه و اعمال صالحه نداشته باشد، به مرض سخت غفلت مبتلا شده که انسان را نه تنها از خداوند دور می کند بلکه از خصایص انسانی هم جدا می سازد لذا به آسانی دست به هر جنایتی می­زند.

پی نوشت

[1] مجلسی، بحارالانوار، جلد 70 ، صفحه 105

منبع : پایگاه اطلاع رسانی آیت الله حاج شیخ مجتبی تهرانی(ره)