کتاب کودک ایرانی

مقام معظم رهبری روز یکشنبه 1402/2/24 از نمایشگاه بین المللی کتاب بازدید نمودند. ایشان پس از بازدید 3 ساعته از نمایشگاه، به اهمیت موضوع کتاب اشاره نموده و فرمودند:

مسئله‌ی کتاب مسئله‌ی مهمّی است. فرهنگ کشور، فرهنگ‌ُسازی کشور، همواره احتیاج به کتاب دارد؛ با اینکه حالا امروز امکانات فراوان دیگری به وجود آمده ــ فضای مجازی و امثال اینها ــ امّا کتاب همچنان در جایگاه خیلی والا و مهمّ خودش قرار دارد. همه‌ی فعّالیّتهای هنری، ‌رسانه‌ای، فرهنگی، مثل تئاتر، مثل سینما، حتّی نقّاشی، کارهای سمعی و بصری، احتیاج به کتاب دارد؛ یعنی آن کسی میتواند یک کار هنری خوب را یا کار رسانه‌ای خوب را تولید کند که با کتاب سر و کار داشته باشد. لذا من با اینکه به همه‌ی مردم توصیه میکنم کتاب بخوانند، همیشه هم توصیه کرده‌ام، بخصوص به جوانها، امّا میخواهم امروز تأکید کنم که کسانی که در کار برنامه‌سازی هستند برای تلویزیون، برای رادیو، برای مطبوعات، کسانی که در کار هنری هستند، هنرهای نمایشی، هنرهای سمعی و بصری به ‌هر شکل، اینها بخصوص احتیاج دارند کتاب زیاد بخوانند. و بحمدالله در همه‌ی موضوعات هم امروز ما کتابهای تألیف داخل داریم. یک مسئله این است.

در ادامه ایشان به موضوع کتاب کودک و نوجوان اشاره نموده و بیان داشتند: روی مسئله‌ی کتاب کودک و نوجوان هم من تأکید دارم. خوشبختانه دیدم در چندین غرفه در این مسئله کار شده و باز هم من تأکید میکنم که برای کودکان، برای نوجوانان، هر چه میتوانند کتاب تهیّه کنند و ما را از کتابهای بیگانه بی‌نیاز کنند که بتوانیم با فرهنگ خودمان، با جهت‌گیری‌های خودمان و اهداف خودمان ان‌شاء‌الله کتاب در اختیار نوجوانان‌مان بگذاریم. این هم یک مسئله است.

 

با توجه به اهمیت موضوع در این نوشته به برخی از مهمترین نویسندگان عرصه کودکان خواهیم پرداخت.

طالبوف

طالبوف و کتاب مشهور او، احمد، یا همان سفینه طالبی را احتمالا باید اولین کتابی بدانیم که برای کودکان نوشته شده است. این کتاب به دلیل زبان ساده‌ای که دارد، نام طالبوف را وارد فهرست پیشگامان ساده‌نویسی کرد. در این کتاب با پسرکی به نام احمد همراه می‌شویم که سوالات بسیاری دارد و این سوالات البته با صبر و حوصله‌ زیاد نویسنده، پاسخ داده می‌شود.

‌جبار باغچه بان

جبار باغچه بان را با فعالیت‌هایی می‌شناسیم که در راستای تاسیس مدارس و آموزش کودکان با نیازهای ویژه انجام داده است. اما او در میان کارهای ارزشمندش، کتاب‌ها و نمایشنامه‌هایی هم برای کودکان نوشته است. این کتاب‌ها نیز جز اولین کتاب‌هایی هستند که برای کودکان نوشته شده‌اند.

مهدی آذریزدی

روز ملی ادبیات کودکان و نوجوانان در ایران، ۱۸ تیر، برابر با روز درگذشت مهدی آذریزدی ا ست. مردی که علاقه بسیارش به کتاب و کتاب خواندن و فعالیت‌هایش در این راستا، او را پدر ادبیات کودکان و نوجوانان ایران، نام داد. او با بازنویسی داستان‌های قدیمی برای کودکان در مجموعه کتاب‌های قصه های خوب برای بچه های خوب ، نام خود را در تاریخ ادبیات کودک ایران جاودانه کرده است.

عباس یمینی شریف

عباس یمینی شریف، یکی از آموزگاران و مدیران برجسته ایرانی است که تحصیلاتش را در رشته آموزش تخصصی کودکان در دانشگاه کلمبیا به پایان رساند. او یکی از بنیانگذاران نشریه کیهان بچه‌ها بود که قدیمی‌ترین نشریه برای کودکان ایران است. شعر مشهور او، من یار مهربانم، سال‌های سال، زینت‌بخش کتاب‌های درسی کودکان ایرانی بود.

پروین دولت آبادی

پروین دولت آبادی یکی از شاعران برجسته ایرانی است. او در ابتدا تصمیم داشت در رشته هنر و مجسمه سازی تحصیل کند، اما پس از بازدید از یک پرورشگاه، تصمیمش را عوض کرد. کار با کودکان، قدم گذاشتن در مسیر تربیت آنان و خلق اشعار و راه‌اندازی نشریه‌ای برای کودکان، از جمله فعالیت‌هایی بود که او انجام داد. او همچنین در زمینه ترجمه آثار نویسندگان خارجی به نظم مانند هانس کریستین اندرسن، فعالیت کرد.

‌مصطفی رحماندوست

مصطفی رحماندوست را با شعر صد دانه یاقوت به یاد می‌آوریم. شعری خاطره‌انگیز‌ که در کتاب‌های درسی قرار داشت. مصطفی رحماندوست، یکی از فعالان در حوزه ادبیات کودکان و نوجوانان است. او آثاری به نظم، نثر و ترجمه دارد. او همچنین با آفریدن مجموعه مثل‌ها و قصه‌هایشان، کودکان را با داستان‌هایی آشنا کرد که پشت به وجود آمدن هر مثل بود. فعالیت‌های او در حوزه ادبیات کودک محدود به نوشتن و ترجمه نمی‌شود. او سردبیری نشریه‌های کودکان، راه‌اندازی بخش الکترونیک کودک و نوجوان کتابخانه ملی و عضویت در شورای کتاب کودک را هم در کارنامه خود دارد.

محمود کیانوش

محمود کیانوش نویسنده و شاعری است که هم برای کودکان و نوجوانان و هم برای بزرگسالان آثاری دلنشین خلق کرده است. او در زمینه آموزش، پژوهشگری، نقد، داستان‌نویسی، سرودن شعر، ترجمه و روزنامه‌نگاری فعالیت کرده است و یکی از پیشگامان شعر منثور آهنگین به شمار می‌آید. او با عضویت در شورای کتاب کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و سردبیری نشریات مختلف مانند سخن، خدمات زیادی به ادبیات ایران کرده است.

هوشنگ مرادی کرمانی

هوشنگ مرادی کرمانی یکی از نویسنده‌های افتخارآفرین ایرانی است. در آثار او زندگی واقعی و طنز درهم می‌آمیزند و تجربه‌ای ناب خلق می‌کنند. هوشنگ مرادی کرمانی، داستان زندگی و کودکی خود را در کتابی به نام شما که غریبه نیستید منتشر کرده است. با نوشتن کتاب بچه‌های قالی‌باف خانه موفق شد تا مورد تشویق هیئت داوران جایزه جهان هانس کریستین اندرسن قرار بگیرد. کتاب قصه‌های مجید یکی دیگر از آثار موفق او است که بعدا به یک سریال تلویزیونی به کارگردانی کیومرث پوراحمد تبدیل شد. این کتاب جایزه کتاب سال ۱۳۶۴ را به خود اختصاص دارد و تا به حال، بارها و بارها تجدید چاپ شده است. 

صمد بهرنگی

نویسنده، معلم و پژوهشگری بود که عمر کوتاهش را صرف آموزش کودکان کرد. از او آثار ارزشمندی به جا مانده است. قصه‌های بهرنگ که متن کامل قصه‌های او را دربر دارد، یکی از کارهای اوست. او همچنین مدت زمان زیادی را صرف گردآوری قصه‌ها و افسانه‌های فولکلور آذربایجان کرد و مجموعه آن را در کتابی به نام قصه‌های آذربایجان منتشر کرد. 

شکوه قاسم نیا

شکوه قاسم نیا یکی از شاعران و نویسندگان موفق ایرانی است. او فعالیتش را از سال ۱۳۵۹ با همکاری در نشریه کیهان بچه‌ها آغاز کرد و تا به امروز بیش از ۱۵۰ اثر از او منتشر شده است. او در زمینه بازنویسی آثار ادبی نیز فعالیت دارد؛ کتاب قصه‌های شیرین هزارویک شب او بازنویسی قصه‌های هزارویک شب برای کودکان و نوجوانان است. او همچنین به دلیل انتشار آثارش، برنده دیپلم افتخار کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان شده است. 

سوسن طاقدیس

سوسن طاقدیس یکی از نویسندگان و شاعران کودک و نوجوان موفق ایرانی است. او در دوران کودکی، مسئولیت نگهداری از بچه‌های کوچک‌تر خانه را برعهده داشت و با قصه گفتن برایشان، آن‌ها را سرگرم می‌کرد. از همانجا به قدرت واژه‌ها پی برد. خواندن داستان‌هایی در نشریه کیهان بچه‌ها و خواندن کتاب‌های میشل انده و جی.آر.آر. تالکین او را به نوشتن و قصه گفتن علاقه‌مند کرد. او کار حرفه‌ای برای کودکان را با کیهان بچه‌ها آغاز کرد. همچنین اشعاری برای بزرگسالان دارد. او در سال ۱۳۸۶ جایزه کتاب سال را برای کتاب قدم یازدهم، از آن خودش کرد.

فریدون عموزاده خلیلی

فریدون عموزاده خلیلی، سردبیر روزنامه دوچرخه، بخش نوجوان روزنامه همشهری و موسس و مدیر مسئول هفته‌نامه چلچراغ است که برای نوجوانان منتشر می‌شد. یکی دیگر از فعالیت‌های او، عضویت در هیئت موسسان انجمن نویسندگان کودک و نوجوان (نویسک) است. او همچنین در سال ۱۴۰۰ از سوی همین انجمن به عنوان نامزد جایزه آسترید لیندگرن، معرفی شد. 

علی اصغر سیدآبادی

از فعالان در حوزه ادبیات کودکان و شاعران توانای ایران است. او به عنوان یک پژوهشگر در زمینه ادبیات کودکان و نوجوانان فعالیت می‌کند. تا به امروز بیش از ۶۰ اثر از او منتشر شده است. بسیاری از آن‌ها، آثار پژوهشی و مباحث نظری ادبیات کودکان و نوجوانان و باقی، داستان و شعر است. قصه‌های شیرین مغزدار، بازآفرینی نوینی از قصه‌های قدیمی برای کودکان است که به تقویت تفکر انتقادی در کودکان کمک می‌کند. این مجموعه به فهرست کلاغ سفید کتابخانه مونیخ آلمان راه پیدا کرده است. 

جمشید خانیان

کی از نویسندگان افتخار آفرین ایرانی است. او علاوه بر آثاری که در حوزه ادبیات کودک و نوجوان دارد، در زمینه نقد و پژوهش نیز فعالیت کرده است. کتاب‌های او از جمله کتاب‌هایی است که همیشه مورد توجه کارشناسان و دانش‌آموختگان ادبیات قرار گرفته و پژوهش‌های بسیاری نیز روی آن‌ها انجام شده است. او در سال ۲۰۱۹ نامزد جایزه آسترید لیندگرن اعلام شد. همچنین کتاب‌های دیگر او، عاشقانه‌های یونس در شکم ماهی، برگزیده IBBY مکزیک (دفتر بین‌المللی کتاب برای نسل جوان) در سال ۲۰۱۵ اعلام شد.‌

‌فرهاد حسن زاده

یکی از نویسندگانی است که به خوبی و به راستی کودکان، نوجوانان و دغدغه‌های آنان را می‌شناسد. او با آگاهی به سراغ موضوعاتی می‌رود که ذهن نوجوانان را به خود درگیر کرده است و سپس با کمک ذهن خلاقش، از دل این موضوع داستانی عمیق پدید می‌آورد. آثار حسن زاده از دل مشکلات و مسائلی بیرون می‌آید که نوجوانان جامعه با آن درگیر هستند. او همچنین در آثارش از راویان نوجوان استفاده می‌کند و دخترانی را به عنوان قهرمان داستانش انتخاب می‌کند که در برابر سنت‌ها و باورهای غلط ایستادگی می‌کنند. آثار او نیز به زبان‌های بسیاری ترجمه شده‌اند و افتخاراتی مانند نامزدی برای جایزه هانس کریستین اندرسن و دریافت لوح سپاس جایزه اندرسن، راه یافتن به فهرست کلاغ سفید کتابخانه مونیخ و نامزدی جایزه گلشیری و کتاب سال را به خود اختصاص داده‌اند.‌

حمیدرضا شاه آبادی

 یکی از نویسندگان موفق ایرانی است که تاریخ و داستان را درهم آمیخته است. نتیجه این کار، آثاری ارزشمند است که تاریخ ایران را در برهه‌های خاص زمانی بررسی می‌کند. شاه آبادی پژوهش‌های تاریخی نیز در کارنامه خود دارد. آثار مختلف او مانند لالایی برای دختر مرده موفق شد تا راهش را به فهرست کتابخانه مونیخ باز کند. او همچنین در جشنواره‌های داخلی نیز جوایز و افتخاراتی به دست آورده است. ‌

ناصر یوسفی

ناصر یوسفی را به دلیل سال‌ها فعالیتش در ترویج نگرش و رویکرد انسان‌گرا در امر آموزش به کودکان و نوجوانان می‌شناسند. او مدیریت موسسه پژوهشی کودکان دنیا را بر عهده دارد و آثار داستانی قابل توجهی مانند کتاب و باز هم سفر، محله‌ شکرخانوم (افق)، طعم سیب سبز، قصه‌هایی برای خواب کودکان (پیدایش) و مادر (بازی اندیشه) را در کارنامه خود دارد. او همچنین با ترجمه و تالیف آثاری مانند کتاب‌ رویکردهای آموزشی و روانشناسی انسانگرا، منبعی معتبر برای درک این رویکرد به مربیان و دست‌اندرکاران آموزش، ارائه کرده است. 

‌

مرجان فولادوند

نویسنده، پژوهشگر ایرانی است. او از اعضای انجمن نویسندگان کودک و نوجوان، سردبیر نشریه رشد دانش‌آموز و از اعضای شورای انتخاب داوران انتخاب نامزدهای جایزه هانس کریستین اندرسن است. او آثار بسیاری برای کودکان و نوجوانان آفریده است. کتاب آرش؛ حکایت تیرانداختن مرد قصه گوی او در فهرست صد کتاب برتر دفتر بین‌المللی کتاب برای نسل جوان (ibby) قرار گرفته است. 

آتوسا صالحی

یکی از نویسندگان، شاعران و مترجمان توانای ایرانی است. او فعالیت حرفه‌ای در زمینه کودکان را با سردبیری مجله سروش کودکان آغاز کرد. او این مسیر را با انتشار کتاب‌های داستانی و شعر و نیز ترجمه‌هایش ادامه داد. او عضویت در هیئت داوری کتاب سال، جایزه پروین اعتصامی و جشنواره سپیدار و کتاب سال کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان را در کارنامه خود دارد.

انتخاب نویسندگان: سایت طاقچه