بیش از سلامت معنوی به وهم‌زدایی نیاز داریم / شیوع فوبیای کرونا در جامعه
حجت‌الاسلام والمسلمین حمیدرضا مظاهری‌سیف، رئیس مؤسسه بهداشت معنوی، در پاسخ به این سؤال که در شرایط کنونی که بیماری کرونا در کشور شیوع یافته است باید برای ارتقای سلامت معنوی مردم چه اقداماتی کنیم؟ گفت: سلامت معنوی با وجود حدنصاب لازم از سلامت روانی قابل بحث است. در شرایط وهم‌آلود سلامت معنوی کمتر اهمیت دارد و لازم است که اوهام از بین برود و در مورد کرونا بیش از بحث از سلامت معنوی به وهم‌زدایی نیاز داریم.
فوبیای کرونا
رئیس مؤسسه بهداشت معنوی اظهار کرد: سلامت معنوی یکی از ابعاد سلامتی است که در کنار سلامت جسمی، روانی و اجتماعی، جورچین سلامتی را کامل می‌کند و افراد بدون برخورداری از سلامت معنوی سلامت و رفاه کامل را تجربه نمی‌کنند. در شرایط فعلی سخن گفتن از سلامت معنوی چندان وجهی ندارد. با یک ترس موهوم روبه‌رو هستیم، که بی‌جهت عده‌ای را برآشفته کرده است. بعضی از مردم دچار فوبیای کرونا شده‌اند و این عارضه با ماسک و با رعایت مراقبت‌های بهداشتی و با راهکارهای سلامت معنوی اصلاح نمی‌شود. نمی‌دانم چرا ماسک اینقدر گوهر نایاب و گران‌بهایی شده است؛ اصلاً افراد غیرمبتلا نیاز به ماسک ندارند. فقط افرادی که کرونا دارند باید ماسک بزنند تا احتمال سرایت به دیگران کمتر شود.
وی تصریح کرد: تأکید می‌کنم در شرایط متعادل و پدید آمدن یک بحران واقعی، توجه قلبی به ذات مقدس خداوند از همه چیز مهمتر است و اگر قرائت قرآن، توسل و خواندن دعاهای مختلف هم توصیه می‌شود، با هدف یاد خدا در دل‌هاست. در حالت اضطرار و بحرانی به طور معجزه‌آسا این توجهات در ما ایجاد شده و سبب می‌شود تا آسیب‌ها و بحران‌های واقعی (نه وهم‌آلود) را به فرصتی طلایی برای تحولات معنوی تبدیل کنیم. همان طور که آیه شریفه قرآن فرموده است: «... أَلَا بِذِكْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ» (رعد، ۲۸).
رئیس مؤسسه بهداشت معنوی و محقق و استاد حوزه علمیه افزود: مبنای سلامت معنوی این است که بعدی از وجود انسان بعد معنوی است و در کنار بعد جسمی و روانی و اجتماعی، جورچین سلامتی با سلامت معنوی کامل می‌شود ولی الان با شرایطی نامعقول در کشور روبه‌رو هستیم. اتفاقی که رخ داد خیلی خطرناکتر است از آنچه واقعاً هست.
وی با بیان اینکه در این شرایط خیلی هم نیازی به بحث سلامت معنوی نداریم، بلکه مقداری مراقبت جسمی و روانی باید داشته باشیم، ابراز کرد: الان در قم که مرکز این بیماری هم هست، عده زیادی از مردم به صورت عادی در محل کار خود حاضر شده، خرید می‌کنند و حتی به زیارت می‌روند و زندگی روزمره خود را دارند، گرچه موارد بهداشتی را رعایت می‌کنند.
لزوم نگاه معقول
مظاهری‌سیف با تأکید بر رعایت ملاحظات بهداشتی اضافه کرد: ابتدا باید نگاه معقولی به این مسئله داشته باشیم و بعد از سلامت معنوی سخن بگوییم. اگر واقعاً شرایط خاصی رخ دهد و افراد در معرض بحران واقعی باشند، می‌توانیم به سلامت معنوی بپردازیم. در شرایطی که توهم بحران ایجاد شده، سخن گفتن از سلامت معنوی نیز بالا رفتن از نردبان موهوم است. به هیچ وجه درست نمی‌دانم که در این شرایط نامعقول از معنویت سخن گفته شود. فعلاً اولویت با عقلانیت است.
رئیس مؤسسه بهداشت معنوی با تأکید چندباره بر نگاه معقول به حوادث از جمله بیماری اخیر، گفت: شرایطی که ما در وضعیت بحرانی واقعی پیدا می‌کنیم، می‌تواند به جهشی برای شکوفایی معنوی تبدیل شود و دلهای ما را به سوی خداوند جذب کند و تجربه‌های معنوی ارزشمندی را رقم بزند. در بحران‌های واقعی از جمله بیماری‌های خطرناک طبیعی است که انسان بیش از همیشه به قدرت برتری، که خالقِ حی و حاضر و مهربان است، احساس نیاز می‌کند و می‌خواهد خودش را در پناه او قرار دهد و سلامت، شفا و خیر طلب کند.
بیداری معنوی بعد از بحران
مظاهری‌سیف تصریح کرد: تجربه معنوی که در این موارد می‌تواند برای ما رقم بخورد، این است که در شرایط معمولی عمدتاً به قدرت و امکانات زندگی و سلامتی و ... تکیه کرده و خیلی به حضور و قدرت و عنایات الهی هم توجهی نداریم، ولی وقتی شرایط، مقداری به هم می‌ریزد و به توانمندی‌های خود نمی‌توانیم تکیه کنیم، روزنه امید معنوی به روی ما گشوده شده و قلب ما حضور یک قدرت بخشنده، حی و حاضر و آگاه از حال ما را درک می‌کند، که می‌تواند گره از مشکلات باز کند. این واقعیتی است که همه مردم تجربه می‌کنند، تا جایی که پژوهشگران حوزه معنویت از آن با تعبیر «بیداری معنوی پس از بحران» یاد کرده‌اند.
رئیس مؤسسه بهداشت معنوی با بیان اینکه این تجربه معنوی عمدتاً در بیماری‌ها و مشکلات برای همه رخ می‌دهد، اظهار کرد: انسان‌ها در این شرایط ارتباط بهتری با خدا پیدا می‌کنند و برخی غفلت‌ها کنار می‌رود، لذا بحران‌ها در کنار عواقب نامطلوبی که در وضعیت زندگی عادی انسان دارند، می‌تواند برای سلامت معنوی بشر مفید باشد.
استاد حوزه علمیه با تأکید بر اینکه شاید فلسفه این حوادث و مشکلات هم همین باشد، اظهار کرد: خداوند ما را با آفات گوناگون، آسیب به سلامت جسمی و مال و ... امتحان و ابتلا می‌کند تا از دلبستگی‌های روزمره مقداری جدا شویم و به احیا و تحول معنوی برسیم.
حساسیت‌های ناموجه
مظاهری‌سیف با بیان اینکه متأسفانه در شرایط وهم‌آلودی قرار داریم که نمی‌تواند پایگاه مناسبی برای سلامت معنوی باشد، افزود: در شرایطی که با بحران واقعی روبه‌رو هستیم، می‌توانیم به رشد واقعی برسیم؛ الان به نظر می‌رسد بخشی از جامعه در عدم تعادل ذهنی بر اثر حجم زیادی از تبلیغات، توهمات و افکار مختلف قرار دارند که در این وضع خیلی نمی‌توان بحث از سلامت معنوی داشته باشیم.
رئیس مؤسسه بهداشت معنوی در پاسخ به اینکه برخی دنبال ایجاد تضادهایی در نسبت میان مناسک دینی و توصیه‌های بهداشتی هستند و به آن دامن می‌زنند؛ در این وضع چه برخوردی باید داشته باشیم؟ بیان کرد: با وجود حساس بودن برخی نباید اماکن مذهبی خالی شوند، زیرا حساسیت موجهی نیست؛ البته با لحاظ برخی مراقبت‌ها و رعایت نکات می‌توانیم به زیارت هم برویم و نیاز نیست ضریح را ببوسیم و لمس کنیم.
وی در پایان بیان کرد: تأکید بر نرفتن به زیارتگاه‌ها، اعتکاف یا مساجد، همان قدر نامعقول است که تأکید بر رفتن به آنها. ویروس کرونا به گونه‌ای است که با رعایت مسائل بهداشتی می‌توانیم زندگی عادی و روزمره را ادامه دهیم. به نظرم اعتکاف هم به سادگی قابل برگزاری است. فقط در پذیرش افراد باید دقت شود و در حین اعتکاف هم مراقبت‌های بهداشتی مورد توجه باشد.
ایکنا